Hoekom dra ons maskers?
Deur Elizma van der Smit B.A., B.A. Honns.,M.A. Klin. Psig. (PU vir CHO), M.Phill (PPL) (RAU)
- 1. Hoekom is daar soveel mense wat maskers dra en voorgee om iets te wees wat hul nie is nie?
Maskers was legendaries in Veniesiё tydens die middeleeue en ‘n baie belangrike deel van die gemeenskap en sosiale verhoudings. Tydens die 13e eeu het mense egter begin om maskers te gebruik om sosiale reёls te oortree en te verval in immorele en slegte gedrag waarna die owerhede dit verbied het.
Natuurlik gebruik ons vandag nog maskers om ons ware self en ware gevoelens weg te steek en kan die dra van denkbeeldige maskers ons steeds ‘n negatiewe invloed op ons lewe hê. Ander redes vir die dra van emosionele maskers sluit in:
- Om ander mense tevrede te stel sodat jul van ons kan hou. Byvoorbeeld die vrou wat die “perfekte mamma” maskertjie opsit voordat sy uit die kar klim om haar kinders by die skool te gaan haal.
- Ons wil/moet onsself beskerm. Ons wil nie hê mense moet weet hoe pateties of swak ons regtig voel nie.
- Ons wil konflik vermy en daarom sit ons dikwels die “ek stem saam”-masker by die werk omdat jy bloot nie lus het om betrokke te raak in konflik nie.
- Dis moeilik om te sê wat ons werklik voel en daarom sal ons die “gewillige masker” opsit as ons gevra word om iets te doen terwyl ons eintlik glad nie wil nie! Hierdie “natuurlik sal ek!”-masker gee dikwels vir ons ‘n vinnige uitkoms uit ‘n moeilike situasie maar in ons hart het ons dalk geen beplanning om dit werklik uit te voer nie!
- Ons dra dikwels maskers om ons hartseer of woede weg te steek. Voorbeelde sluit in ‘n “gelukkige vrou”-masker terwyl ons mishandeling of trauma probeer wegsteek.
- Ons steek ons lae selfbeeld en gebrek aan selfvertroue weg agter maskers.
- Nie alle maskers is sleg of negatief nie! Dink maar aan die “ek kan dit doen!” masker wat ons opsit wanneer ons doodbenoud is wanneer ons voor mense moet praat of iets moet doen waaroor ons onseker is!
- Wat is die voordele/waarde daarvan om jouself te wees?
Miskien kan die volgende voorbeelde van maskers vir ons ‘n aanduiding gee wat die voordele daarvan is om ‘n masker af te haal. Die volgende is werklike voorbeelde van maskers wat mense geteken het tydens ‘n opleidingsessie saam met Jerry Hampton.
Hierdie masker dui aan hoe ‘n man slegs in swart en wit dink. Die feit dat hy so rigied is, maak dat hy eensaam is en nie werklike vriende het nie. Hy is ook baie veroordelend aangesien hy nie die grys areas in mense en dinge aanvaar nie. Hy is egter heeltemal bewus daarvan dat daar grys areas is, maar voel dit meng in in mense se werk en persoonlike lewens. Deur te besluit om hierdie masker te laat gaan en grys areas te oorweeg, maak die pad oop vir die ontwikkeling van werklike vriendskappe en beter verhoudings by die werk en tuis.
Begenoemde is ‘n masker van iemand wat ‘n professie gekies het, bloot omdat sy ouers dit van hom verwag het. Elke dag loop hy dus met ‘n masker wat lyk asof jy gelukkig is in sy werk maar in werklikheid voel hy uiters vasgevang en ongelukkig. Om hierdie masker te laat gaan het die man in staat gestel om ‘n ander rigting te kies waarin hy baie meer gelukkig was.
Uit bogenoemde voorbeelde kan ons aflei dat on jou masker te laat vaar en “om jouself te wees” kan bydra tot:
- Beter verhoudings met mense oor die algemeen
- Beter verhouding met jouself
- Meer energie om aan ander dinge in jou lewe te spandeer.
- ‘n Geleentheid om jou slegte eienskappe te verbeter
- Groter verdraagsaamheid teenoor die self en ander
- Dit verminder stress
- Hoe weet jy of jy besig is om voor te gee en hoe verander ‘n mens dit?
Om vas te stel watter maskers jy dra, moet jy jouself die volgende vraag vra: “wat weet ek van myself wat ander mense nie weet nie?”. Dit kan insluit enige inligting, gevoelens of enigiets wat ‘n persoon van homself weet en wat jy vir een of ander rede van mense af weghou. Ons swakker eienskappe, vrese, agendas, manipulerings en geheime is ook deel hiervan.
Volgens Ds Johan Beukes kan ons ook onderskei tussen die volgende maskers:
“Die eerste masker is die “ek wat ek nie wil wees nie”. Omdat ek nie goed voel oor myself nie, doen ek dinge in my vriendekring wat ek eintlik glad nie wil doen nie. Die dinge wat ek wel wil doen, ignoreer ek.
’n Tweede masker is die “ek wat ek voorgee om te wees”. Hierdie masker sny nog dieper omdat daar ’n ervaring is dat my menswees nie goed genoeg is nie en daarom kan ek nie myself wees nie. Ek gee die hele tyd voor. My grootste vrees is dat mense my sal sien vir wie ek regtig is en dat ek nie goed genoeg sal wees nie.
Die derde masker is die “ek wat ek dink ek moet wees”. Daar is oral onuitgespreekte verwagtinge van wie jy moet wees. Soms rig jy jou hele lewe in om aan hierdie onbevestigde verwagtinge te voldoen. Die gevaar is dat jy in ’n people pleaser kan verander.
’n Vierde masker is die “ek is wat ander mense wil hê ek moet wees”. Daar is baie mense wat nie skaam is om vir jou te vertel wie jy eintlik moet wees nie. Omdat jy nie goed genoeg oor jouself voel nie doen jy soms alles in jou vermoë om aan ander se verwagtinge te voldoen. Jy raak soos ’n marionet.”
Om ‘n masker af te haal is nie ‘n eenmalige aksie nie, maar ‘n proses waarin jy die volgende ingedagte moet hou:
- Erken eerstens dat jy wel ‘n masker dra wat vir jou negatiewe gevolge inhou. Vra jouself af wanneer, en met wie is jy geneig om maskers te dra. Is dit saam met vriende? By die werk? Om bewus te raak van ons aksies is die eerste stap na genesing.
- Stel vas waarom jy ‘n betrokke masker dra. Is dit uit vrees vir verwerping van die persoon agter die masker? Dra jy ‘n masker om jou seer weg te steek of sodat mense nie moet agterkom dat jy ‘n lae selfbeeld het of woede in jou saamdra nie. Vra jouself af waarvoor jy bang is en bepaal of die masker werklik nodig is en of daar nie dalk beter maniere is om met jou vrees om te gaan nie. Praat met ‘n vertroueling, praat met God, skryf jou gedagtes hieroor neer.
- Dink aan die tyd voordat jy hierdie masker begin dra het. Hoe was jy toe? Maskers laat ons dikwels volgelinge van ander wees eerder as onsself. Stel vas waarvan jy gehou het voor hierdie masker. Was daar sekere aktiwiteite, dinge wat jy geniet het? Herontdek laasgenoemde. Indien jy nie seker is nie, kan jy eksperimenteer met nuwe, gesonde aktiwiteite.
- Verwyder jou masker stadig. Indien jy ‘n skielike verandering aanbring kan dit dikwels ‘n skok vir jou sisteem of vir die mense om jou wees. Begin meer eerlik wees in die groep waar jy geneig is om ‘n masker te dra. Indien jou vriende jou uitsluit as gevolg daarvan, beweeg weg van daardie vriendskappe af en vind mense wat meer soos jy is. Onthou dat almal maar maskers dra en wees geduldig met hulle.
- Spandeer meer tyd met jou familie. Hopelik is dit vir jou makliker om jouself by jou familie te wees. Hul ken jou baie goed en aanvaar jou dikwels vir wie en wat jy is.
- Wees noukeuriger in jou keuse van mense met wie jy tyd spandeer. ‘n wyse persoon het eenmaal opgemerk: “wys my wie jou vriende is en ek wys jou jou toekoms”. Gee mense ‘n kans wat “anders” is en bid vir mense wat jou lewe sal verryk.
- Spandeer meer tyd met God en om jouself te leerken en aanvaar vir die persoon wat jy bedoel is om te wees.
- Indien mens jouself aanvaar, wat maak jy met jou slegte eienskappe?
Die term selfaanvaarding word dikwels nie reg verduidelik of reg verstaan nie. Om jouself te aanvaar, insluitende jou minder goeie gedrag, kwaliteite en houdings, beteken nie dat jy niks kan doen om dit te verander nie. Dit is ook geen verskoning vir swak gedrag nie. Die identifisering en erkennig van jou swakker eienskappe is slegs die EERSTE stap na selfaanvaarding. Indien jy jouself aanvaar (goed en sleg) vind jy jouself in ‘n beter posisie om jouself te begin verbeter.
Selfaanvaarding vereis dat jy jou karakter en gewoontes verstaan en erken, dat jy stop om jouself met ander te vergelyk en om jou vaardighede en ook die gebrek daaraan te erken. Die tweede stap behels om iets daarom te doen!
- Hoe maak mens jou kinders groot om net hulself te wees en nie voor te gee om die mense om hul tevrede te stel nie?
‘n Gesonde selfbeeld is jou kind se wapenrusting teen die wêreld en die mense daarin. Kinders wat goed voel oor hulself sukkel minder om konflik en negatiewe druk te hanteer. Hul is ook minder geneig om voor te gee (maskers te dra) of om ander mense tevrede te probeer stel ten koste van hulself. Selfbeeld is die manier waarop jou kind dink en voel oor homself en oor die dinge wat vir hom belangrik is. Dit word gevorm deur wat ‘n kind van homself verwag sowel as deur die optede en verwagtinge van die mense na aan hom.
Oorweeg die volgende stappe om jou kind se selfbeeld te bevorder:
- Hou ‘n wag voor jou mond! Kinders is sensitief vir ouers se opmerkings. Prys nie net die eindproduk nie, maar ook die poging wat ingesit word.
- Wees ‘n positiewe rolmodel. As jyself oormatig krities op jouself is of perssimisties en onrealisties oor jou eie vermoёns, sal jou kind jou voorbeeld volg. Skenk dus baie aandag aan jou eie selfbeeld en maskers.
- Wees liefdevol en spontaan. Gee drukkies en vertel jou kind hoe lief jy hom het en hoe trots jy op hom is.
- Gee positiewe en akkurate terugvoer. Erken sy gevoelens, prys goeie keuses gemaak en moedig jou kind aan om beter keuses in die toekoms te maak. Byvoorbeeld “jy het te kwaad geword vir jou broer, ek waardeer dat jy hom nie geslaan het nie, maar wat kan ons volgende keer anders doen?”
- Bied ‘n veilige en liefdevolle omgewing. ‘n kind wat aan ouers se argumente en bakleierye blootgestel word, se selfbeeld word negatief geaffekteer. Beveilig ook jou kind teen boelies, misdaad en misbruik.
- Help jou kind betrokke raak in konstruktiewe ervarings soos byvoorbeeld sport, kuns of jeugaksies by die kerk.
- Identifiseer jou kind se onakkurate oortuigings oor hulself en stel dit reg. Help hul om meer akkurate standaarde vir hulself te stel. Byvoorbeeld ‘n kind wat goed vaar in die skool, behalwe vir wiskunde, kan voel hy is “dom”. Wys hom op die valse veralgemening en bied jou hulp aan vir sy wiskunde!
- Kry professionele hulp indien jy en jou kind sukkel om bogenoemde take te verrig.