Dr. Elizma van der Smit clinical psychologist                      

Stemlose hartseer

 

Deur Elizma van der Smit    B.A., B.A. Honns.,M.A. Klin. Psig. (PU vir CHO), M.Phill (PPL) (RAU)

 

 

1.Watter gevoelens word in die algemeen met die rouproses geassosieer?

 

Elkeen van ons kan rou op verskillende wyses en in verskillende grade ervaar.

Elizabeth Kubler-Ross het gevind dat die meeste mense 5 fases van rou ervaar.  Die eerste is ontkenningsfasewat gekenmerk word deur angs, skok en verwarring (dit is nie besig om met my te gebeur nie).  Soms word ook “geen” gevoelens ervaar.  Die volgende fase word gekenmerk deur woede en frustrasie (hoekom gebeur dit met my?).  Die verwardheid en onsekerheid word steeds ervaar tydens die fase van onderhandeling (ek belowe ek sal ‘n beter persoon wees as...)  Tydens die depressie-fase word gevoelens van moegheid, moedeloosheid, verminderde belangstelling, eet-en slaapprobleme ervaar (ek gee nie meer om nie).  Die laaste fase word gekenmerk deur aanvaarding (ek is reg vir wat ook al gaan gebeur).

In kort, emosies geassosieer met rou sluit in woede, skuldgevoelens, hulpeloosheid, hartseer, skok, gevoelloosheid, verlange, jaloesie en selfblamering.  Kognitief ervaar ons verwarring en ‘n gevoel van onwerklikheid.  Ons sukkel om te konsentreer en is gepreokkupeerd met ons verlies.  Ons kan ook sukkel om betekenis in die lewe en ons geloof te vind en baie vrae en onsekerheid ontwikkel. Ons huil dikwels en is geneig om ons te onttrek.

2.            In sommige gevalle word die verlies nie noodwendig deur die samelewing verstaan nie.  Hoe beinvloed dit die rouproses? Gebeur dit soms dat die rouproses agterwee bly en gevoelens onder die mat ingevee word omdat mense voel die samelewing verstaan nie hul gevoelens nie?

 

“Stemlose hartseer” is wanneer jou hart in rou is maar jy nie daaroor kan praat nie.  Dikwels kan ons nie hierdie pyn met ander deel nie aangesien dit “onaanvaarbaar”  is of dit word dalk gesien as “nie so erg nie”.  Dit kan die rouproses in so ‘ mate affekteer dat ons nie die proses kan voltooi nie en vashaak by een van die fases byvoorbeeld depressie en woede.  Wanneer pyn onderdruk word, kan dit nie genees nie en kan ook daarom ‘n negatiewe impak op ons emosionele en fisiese gesondheid he (byvoorbeeld siekte en depressive).

Bogenoemde “stemlose hartseer” beteken dat daar geen kaartjies, blomme of uitdrukkings van simpatie is nie.  Daar is niks wat jou verlies valideer nie en geen ritueel (byvoorbeeld begrafinis) wat jy kan gebruik om te rou met die ondersteuning van familie en vriende nie.   Die situasie word dan so pynlik dat ons nodig het om dit te onderdruk.  Aangesien ons nie die pyn ten volle kan verwerk nie kan dit aanleiding gee tot depressie, emosionele versteurings, die ontrekking van die samelewing, psigosomatiese siektes en ‘n lae selfbeeld.  Mense wie se hartseer nie erken word nie is ook meer geneig om substanse te misbruik en sukkel om gesonde verhoudings te handhaaf.  Eetversteurings kom ook gereeld voor.

Voorbeelde sluit in:

• Jou verhouding is nie erken deur ander aangesien hul nie geweet het jul het ‘n betekenisvolle verhouding gehad nie.  Voorbeelde sluit in miskrame of miskien die dokter of versorger van ‘n pasient wat oorlede is.  Of dalk jou verhouding met ‘n kollega of vriend.
• Jou verlies is nie ‘n persoon nie.  Voorbeelde sluit in jou verbrokkelde huwelik, jou troeteldiere, jou drome wat nooit vervul is nie, ‘n finansiele verlies, verlies van gesondheid, en die verlies van ‘n geliefde se funksionering deur bv Alzeimers.
• Die samelewing en familie keur dit nie goed nie.  Ingesluit hierby is nie-tradisionele verhoudings soos gay- of veelrassige verhoudings.  Aborsie en affairs val ook in hierdie kategorie.
• Die manier waarop ‘n persoon dood is word nie soos ander sterftes ondersteun nie.  Dit sal insluit selfmoord, dwelm oordosis, alkoholisme en AIDS.
• Jy rou nie soos wat mense sal verwag nie.  Voorbeelde sluit in as jy “te ontsteld” is of “nie ontsteld genoeg is nie” of indien die routydperk te kort of te lank is volgens ander.
• 
  

3.  In watter mate het ‘n mens die mense om jou se ondersteuning nodig wanneer jy rou?

Ondersteuning van mense om jou is ‘n integrale deel van die rouproses.  Dit weerhou ons van die sosiale isolasie, vervreemding en onttrekking wat so eie is aan die rouproses.  Dit maak ons pyn ligter en voorkom dat ons vashaak in die fases van woede en depressie.  Wanneer ons rou het ons iemand nodig om ons hand vas te hou, moed in te praat en praktiese dingetjies vir ons te doen wanneer ons nie self kan nie.  Mense se ondersteuning laat ons waardig en gewaardeerd voel – integrale emosies vir die verwerking van verlies.

4.  Hoe kan ‘n mens seker maak dat jy gesond rou?  Wat is die normale proses van rou as ander nie jou gevoelens verstaan nie?

• Erken dat daar niks verkeerd is met jou nie.  Wat ook al jou gevoelens is, dit is waardig en werklik
• Aanvaar dat jou verlies werklik is, moet dit nie ontken nie.
• Maak dit OK om die pyn te voel, die onderdrukking daarvan verleng die rouproses.
• Vind ‘n veilige plek waar mense jou sal ondersteun.  Voorbeelde sluit in ‘n sielkundige, goeie vriend of soek ondersteuningsgroepe aanlyn spesifiek vir jou verlies.
• Wees eerlik oor hoe jy voel, veral teenoor jouself!
• Ontwikkel ‘n ritueel of seremonie om erkenning te gee aan die verlies wat jy ervaar het.  Hou jou eie begrafnis, maak ‘n skildery of “scrapbook”.  Neem afskeid op ‘n fisiese manier.
• Maak seker dat jy aanpas by jou lewe sonder dit wat jy verloor het.
• Sorg vir jouself, veral in terme van gereelde oefening en goeie eetgewoontes.
• Hou ‘n dagboek van jou pyn of skryf briewe oor jou verlies.
• Lees boeke en artikels oor die proses van rou, veral in terme van jou spesifieke verlies.
• Laat jouself toe om te lag en te huil.
• 
  
• In kort:  stemlose hartseer sal genees as jy dit ‘n stem gee!